Η Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία αποτελείται από μια σειρά πειραματικών ψυχολογικών μεθόδων με τη βοήθεια των οποίων μπορούν να μειωθούν ή να εξαλειφθούν αποκλίσεις της συμπεριφοράς (ή ψυχολογικά προβλήματα).

Τόσο η ερμηνεία της δημιουργίας και διατήρησης της προβληματικής συμπεριφοράς όσο και οι μέθοδοι παρέμβασης βασίζονται κυρίως στην Ψυχολογία της Μάθησης και την Γνωστική Ψυχολογία, ταυτόχρονα όμως λαμβάνονται υπόψη νέα δεδομένα από την έρευνα της ανθρώπινης συμπεριφοράς, η οποία διεξάγεται από πολλά και διαφορετικά επιστημονικά πεδία (διεπιστημονική οπτική).

Ο βασικός πυρήνας της Γ/Σ Ψ αποτελείται από τρεις βασικές αρχές:
Γνωσιακή λειτουργία – επηρεάζει τη συμπεριφορά
Γνωσιακή λειτουργία – μπορεί να ελεγχθεί και να μεταβληθεί
Οι επιθυμητές αλλαγές στη συμπεριφορά μπορούν να επηρεαστούν από γνωσιακές αλλαγές.
Τόσο από τον ορισμό της Γνωσιακής – Συμπεριφοριστικής Ψυχοθεραπείας όσο και από την αναφορά στις βασικές αρχές έχει γίνει σαφές το πόσο διαφορετικά ερμηνεύεται και αντιμετωπίζεται η ομαλή συμπεριφορά όπως και η απόκλισή της σήμερα, σε σχέση με την τεχνοκρατική και εμπειριοκρατική άποψη των πρώτων Συμπεριφοριστών.
Ο θεραπευτής καλείται να καταλάβει με ποιο τρόπο ο πελάτης δομεί τον κόσμο μέσα του και πως αυτό μπορεί να τον επηρεάζει συναισθηματικά ή να έχει επιπτώσεις στη συμπεριφορά του. Με την αναγνώριση των διεργασιακών λαθών στο τρόπο σκέψης του πελάτη ξεκινά και η διαδικασία της παρέμβασης. Είναι αυτονόητο ότι όσο πιο περιορισμένες είναι οι δυνατότητες του πελάτη, π.χ. πελάτης με νοητική καθυστέρηση ή το πολύ μικρό παιδί, τόσο αυξάνει η κατευθυντική δράση του θεραπευτή.
mental health

Η συνεργασία μεταξύ θεραπευτή και πελάτη διέπεται από την αρχή “εσύ κι εγώ θα συνεργαστούμε για να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημά σου” αντί “εγώ θα σε θεραπεύσω”.

Η επιλογή των θεραπευτικών στόχων γίνεται από κοινού (θεραπευτής και πελάτης). Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στο πώς σκέφτεται, συμπεριφέρεται και αισθάνεται ο πελάτης έξω από το χώρο των θεραπευτικών συνεδριών και όλα συσχετίζονται με την αναπτυξιακή διάσταση των διεργασιών σε κάθε επίπεδο. Οι μέθοδοι και οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται στη Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία μπορεί να πάρουν διάφορες μορφές.

Μπορεί να είναι:

  • μια κλασσική συμπεριφοριστική μέθοδος με περιορισμένη ενεργό συμμετοχή του πελάτη, όπως είναι η συστηματική ενίσχυση μιας θετικής αλλαγής,
  • ενας συγκερασμός συμπεριφοριστικής τεχνικής και γνωσιακής με παίξιμο ρόλων από ένα σενάριο -βασισμένο σε μία δύσκολη για τον πελάτη κατάσταση- όπου χρησιμοποιούνται και αυτοσυμβουλές (συγκεκριμένες φράσεις),
  • ή μια καθεαυτό γνωσιακή μέθοδος όπου η συστηματική αμφισβήτηση διεργασιακών λαθών στο τρόπο σκέψης του πελάτη -με χρησιμοποίηση της abcde στήλης, οδηγεί στη γνωσιακή αναδόμηση με αποτέλεσμα ένα νέο τρόπο σκέψης και δράσης του πελάτη.